– Boy, boy xoş gördük, ay Savet kişi! Şura arvad nətərdi? Oktyabr neynir? Aprel nağayrır? Üzüm ayağının altına, mən ölüm bağışla, qızın – o aman-zaman bir baleyin, gül baleyin adı yadımdan çıxıf… Heç elə bil hamısını qırğın-davaynan, ən azı 40 gün davam edən şəbehdən sonra bu qurumuş əllərimlə yazmamışam…
– Zoya, qızımın adı Zoyadı. Salamatçılıqdı. Hamısının salam-duası var. Şura bajılığının da saa məxsusi salamı var.
– Hə, eşitmişəm. Özünnən qurtardı, indi də keçif gəlinlərə. Amma, ayıfdı. Sən allah bajılıx-zad nədi, bu gij-gij zarafatları qoy bir kənara. Allah-təala neçə ildən sonra qismət eliyif, züryət də verif saa, baba olmusan, eee baba…
– Ə, mən neyniyim e!? Sən öl, bax, bu mən ölüm, hərfiynən çatırıram. Dedi ki, məndən o arvadağız bajıma salam de. Denən ki, elə eləməsin ora gəlim. Bax, məni ora gətirməsin ha… Başın haqqı, canım haqqı, bax, maa beləjənə dedi.
– Ə, gə bəri, gə keç içəri görüm. Onsuz da siz düzələn zzzii.. şey döyülsünüz… Gə bəri. Bilirəm ki, nəvənə müdrüt dəftəri almağa gəlifsən.
– Boy, boy… Ə, yeni termosun da mubarəhdi.
– Ə, az danış sənədləri ver bura, keç otur görüm.
– Ə, dayan görüm bir, sənə iş var burda.
– Ə, ora-bura az boylan nuh-əyyamından qalma kabinetdi. Sən öl, elə düz görmüsən, son 40 ildə termosdan başqa dəyişən bir şey yoxdur. Bax bu qələm də bəlkə, bax o balaja gədeyin adı nəyidi? – Aprel, Aprel – yadıma düşdü. Bax, and olsun o Aprelin şirin canına bəlkə də elə onun adını yazdığım qələmdi…
– Ə, yaxşı ə… Ə, o başıyın üstündəki şikildən ayıfdı. O şikillər dəyişdi, sən dəyişmədin dana kişi kimi.
– Az danış, müxtəsər elə. De görüm uşağın adını nə yazax?
– “Azad” – babamın adıdı. Şura bajılığın dedi ki, bax elə beləjənə də yazsın: “Azadi Azad Oktyabr oğlu”.
– Paho… Yenə başladı dana bullar. Başına dönüm, a Savet, “Azad” olmaz! Başqa ad de.
– Ə, nətər olmaz. Nətər olmaz. Sən diyəsən hələ bu demakratdarı yaxşı tanımamısan ha… Nətər olmaz, ə? Elə olar bal kimi. Olar! Olajax da!
– Ayə, vallah “Azad” olmaz. Qəti tapşırıx var. Savet, baleyin, balamın canı haqqı olmaz. Gör nə qəşəh addar var. Savet, ay Savet, “Ağa” qoy, “Bəy” qoy. Nədi ə, tutmusunuz bu könə-kürüş addardan?!
– Ə, köhnə-kürüş niyə olur? Könə-kürüş belə sənin əbəjdadıyın adı olsun. Gül kimi babamın adıdı. Ayə, o boydana savet höküməti bizim adımıza, familimizə dəymədi, sən indi deyirsən ki, rəhmətlik babeyin adın o nurlu kişinin kötücəsinə qoya bilməzsən. Ayə dünyada o farmazonnu arvaddar var ha, onlar yadıcasın da görür eee. Biz sizin ujbatınızdan nəvədən o tərəfə keçə bilmirik. O da, ya qismət. Qismət olsa… Rəhmətlik babam kimi “Azadi Azad” olajax!
– Olmuyajax! Ay Savet başına dönüm, bax, heç qoşa ad qoymağa icazə vermirlər, amma istəyirsən gə saa imkan yaradım “Ağabəy” qoyax bu uşağın adını, həm də o boyda kişinin adı oluf. Adıynan böyüsün, torpağı-sanı yaşasın, onun kimi adlı-sanlı kişi olsun. Gə, yox demə, bax elə belə də yazax: “Azadlı Ağabəy Oktyabr oğlu”.
– Ə, “Azadlı” nədi, ə? Biz demokratıx, “Azadi”yik. “Azadlı” nədi? “Ağabəy” nədi? Ay başına dönüm, bu nə iş idi, biz düşdük?!
– Niyə özündən çıxırsan, ay Savet? A başına dönüm, təzə qayda belədir də famili ta “lı”, “li” ilə yazırıx. “Ov”, “Yev”, “Zadə”, sizin o “ı”, “i”, “u”, “ü” -lər də ta ləğv oluf. “Ağabəy” istəmirsən, başqa ad fikirləşərik. Budeyha bu qalınlığında kitavı görürsən? Sağ olsunlar, başbilənlər göndərif. İçərisində hamısı milli, başucalığı gətirən adlardı. Birini seçərik, vəssalam-şüttamam, bu iş bitsin. Vallahi, billahi “Quran” kimi bir şeydi. Bunnan irəli camaat nətəri seçirdi, ə adı!? Hay!? Molla kitavı açardı, nə ad çıxdı, onu da qoyardılar uşağa. İndi nə oldu? Nə dəyişdi? Pişih asqırıf? Kor tutduğunu buraxmayan kimi yapışmısan bir “Azad”ın quyruğundan. Ayə, vallah, qivlə haqqı deyiflər yazmıyın. Bir fikirləş ki, nəvən sabah yekəlif lap o qəlvi yerlərdən birində işləyir… Lap elə müdür oluf. Vallahi, billahi işçilər öz aralarında xısınlaşacaqlar ki, “az” gəldi, “az adam” gəldi, “balaca adam” getdi… Sən heç istəyərsən sənin nəvənə “xırda”, “dıqqılı” desinlər!?… Kəndimizin adını biyabır eləmək istəyirsən? Gə, bu daşı tök ətəyindən… Nəyidi o? O bir yaxşı söz var e…? Hə alternatif. Əgər, “Ağabəy” xoşlamırsan, onda mən alternatif olarax “Çoxadam”, lap elə “Çox”, “Çoxlux” təhlif eliyirəm.
– Ə, “Az” nədi? “Çox” nədi? Ə, ləğv oluf nədi, ə… “Lı”, “Li” nədi, ə… Babamın adı “Azad” oluf, nəvəmin də adını “Azadi Azad” qoyajıyıx vəssalam! “Azadlı”, yox bir “Azadlıx”…
– Savet başına dönüm, o kəlməni işlətmə! Vallah kəndimizi başımıza uçurallar, atamızı yandırallar.
– Ə, neyniyillər eləsinlər, maa dəxli yoxdur. Qoy, Şuranı çağırım. Hanı ə, mənim o soxaya qalmış telefonum? Hanı mənim bu civ telefonum?! Alo, alo, az Şura, dəstəni də yığ, gə savetdiyə… Hə, bura, savetdiyə… Yazmır dana, bajılığın yazmır. Deyir helə olmaz. Bilmirəm. Gəlin bura. Tez gəlin.
– Ay Savet, ə arvad-uşağı niyə tökürsən bura? Özümüz həll edəjeydik dana…
– Qoy gəlsinlər. Bu nədi ə?! Olmaz nədi ə?! Qoy hələ balaja gəlin də salamat qutarsın… Onunkun da “Babək” qoyajam. Demirsən, saa qoşa ad palojnadı? Bax, dilindən çıxıf ha, onun adını “Babəkxürrəmi Azadi” qoyajam. Lap elə qoy “Azadlı” olsun! “Babəkxürrəmi Azadlı”.
– “Azad…”! “Azad…”! “Azad…”! …
– Ay Savet, bu nə səsdi ə?! Başına dönüm, bu nə səsdi?! Vay dədə, vay. Evim yıxıldı. De görüm, mən eşitdiyimi sən də eşidirsənmi?! Hıy!? Bu nədi, ayə?! İndi mən haranın külünü töküm başıma ayə!?
– Eşidirəm, Eşidirəm… Nə səs olajax?! Şura başının dəstəsiynən gəlir. Bayaxdan maa oxuduğun qəzəldən indi bir az da ona oxuyarsan…
07.12.2025. Bakı.
Müəllif: Zaur Ustac
“Yazarlar” jurnalının baş redaktoru,
AYB və AJB-nin üzvü.
