Nağının ölüm xəbəri bir anın içində hər yerə yayıldı. Mollalar, müşteyiblər ölümə nə qədər tərif yağdırıb, gözəl libas geydirsə də, heç vaxt onlara inanmamışam. Ölüm yaxşı şey olsaydı, elə həmin mollalar, müşteyiblər ayaqlarını uzadıb ölər, ölümün gözəl olduğunu nümunə göstərərdilər, day uzun-uzadı moizə oxuyub camaatın baş-beynini aparmazdılar.
Əlqərəz, mənim dünyamda ölüm ən pis şeydir, bundan o tərəfi yoxdur. Heç qatı düşmənimə də ölüm arzulamamışam. Düzdür, Nağının ölümünün mənə heç bir dəxli yoxdur, ancaq yenə də… onun ölməsini də istəməzdim. Adamdı də, yaşayır özü üçün, kimin yerini dar eləyir.
Hərçənd, ondan zəhləm gedirdi. Eşşək boyda adam bir cılız əməliylə gözümdən necə düşmüşdüsə, deyirdim iti görüm, qurdu görüm, onu görməyim.
Nağının çox ləqəbi vardı, hamısını da özü qazanmışdı; əməliylə, davranışıyla. İşi ilə bağlı “Metro Nağı” deyənlər çox az idi. Çünki yeni qazandığı ləqəblər əsas ləqəbini üstələyirdi. Özünü aqressiv aparırdı, hamıya qarşı yekəxanalıq edirdi. Harda olduğunun fərqinə varmazdı, ağzına gələni danışardı, baxmazdı ki, ona yeddi yerdən kamera tuşlanıb, ya fəhlələrinin arasındadır. Kimsə ucadan nə soruşmuşdusa, Nağı onun üstünə çəmkirmişdi: “Ordan eşşək kimi anqırma!” Elə o gündən adı dönüb olmuşdu: Eşşək Nağı.
Bir gün də hansısa hadisəylə bağlı televiziyalara müsahibə verəndə aralıda duranlardan hansınınsa sualını eşitməmişdi. “Orda arı kimi nə vızıldayırsan? Aydın danış görüm, nə deyirsən?” Elə həmin gündən ayamalarının böyrünə birini də yapışdırmışdılar: Vızvız Nağı.
İndi Nağı ölmüşdü. Yəqin ki, onunla bərabər bütün ləqəbləri, ayamaları da ölüb gedəcəkdi, amma əməlləri heç vaxt unudulmayacaqdı.
Biz tərəflərdə ölənə halallıq verirdilər. Deyirdilər, qoy Allahın ona yazığı gəlsin, qəbir əzabı verməsin. Qəbir əzabının necə olduğunu bilməsək də, hamımız kor-təbii mollanın bu məsləhətinə əməl edirdik.
Nağının ölüm xəbərini eşidən kimi ilk yadıma düşən bu oldu. Dərhal internetə baş çəkib maraqlandım. Bir az gecikmişdim. Nağını məsciddə yuyub, kəfənləylib aparıb bahalı qəbiristanlıqların birində dəfn eləmişdilər. Gərəkdi ki, məsciddə meyid namazı qılıb cənazəni yerdən qaqldıranda halallıq verəsən. Hərçənd ki, gecikmişdim, ancaq bu mənim günahım deyildi. Xəbər mənə gec gəlib çatmışdı. Halallıq verməyə də bilərdim. Ancaq bunu vicdanım qəbul etmirdi. O, özünü eşşəkliyə qoymuşdu, bəs mənə nə olmuşdu? Mən öz rahatçılığım üçün halallıq vermək istəyirdim. Milyonlar səltənətində üzən Nağı mənə olan iyirmi manat borcunu ödəmədən ölmüşdü. O, sadəcə özünü eşşəkliyə qoymuşdu, borcu ödəmək istəməmişdi. Bəs mənə nə düşmüşdü ki, onu bağışlamayam? Mən bunu özüm üçün eləyirdim, vicdanım təmiz olsun, ruhum saflaşsın deyə eləyirdim.
Hüzr yerinin harada keçiriləcəyini təxmin etsəm də yanılmamışdım. Belə böyük çinli adamların ehsanını yalnız Baba məscidində keçirirdilər. Orda da ehsan zalları müxtəlif idi, yəni yüksək çinli rəhmətliklərin də öz arasında böyük-kiçikliyi müəyyənləşdirilirdi. Baba məscidinin ən böyük zalı üçüncü mərtəbədə yerləşirdi, adına “pravitelstvennıy” deyirdilər.
Mən gəlib çatanda məscidin qabağı maşınla dolu idi. Qara bahalı maşınlar yolun hər iki hərəkət zolağı üzrə sağ tərəfdə ard-arda düzülmüşdü. Qapının giriş hissəsi adamla doluydu. Dayanıb siqaret çəkənlər, kimisə gözləyənlər və dəstə-dəstə gəlib içəri keçənlər bir-birinə qarışmışdı.
İçəri keçən kimi əvvəlcə dəhlizdəkilərə göz gəzdirdim. Adamlar arasında tanıdığım biri görünmürdü. Başımı qaldırıb liftin üstündə asılmış monitor-lövhəyə baxdım. Metro Nağının ehsanının üçüncü mərtəbədə “böyük zal”da verildiyi yazılmışdı. Liftin qabağında basabas idi deyə pilləkənlə yuxarı qalxdım. Foyedə aşağıdakından da çox adam vardı. Elə bil şəhərin cəmi bekarlarını haylayıb bura tökmüşdülər. Üzlərdə kədərdən, qəm-qüssədən əsər-əlamət görünmürdü. Ha göz gəzdirdim ki, rəhmətliyin oxşarlarından kimisə tapıb başsağlığı verəm, belə birini görmədim. Adamlara qoşulub içəri keçdim. Sağ və sol tərəflərdəki pəncərələrin önündəki cərgələrdən başqa bütün yerlər tutulmuşdu. Sağ tərəf həmişə parlament üzvləri və böyük vəzifəlilər üçün saxlanılırdı. Odur ki, sol tərəfə irəlilədim. Münasib bir yerdə oturacaqdım. Fikrim ehsanı gözləmək deyildi. Eləcə cay gətirsəydilər bircə xurma ilə ikicə qurtum çay içib, mollanın fatihəsini dinləyib, iyirmi manatın halallığını verib ruhən rahatlanacaq və çıxıb gedəcəkdim.
Belə bir yer tapıb əyləşdim. Ətrafımda oturanlardan heç kimi tanımırdım. Hərə öz işindəydi. Çay içir, noğul, bahalı xurma yeyir, söhbətləşirdilər. Ha gözlədimsə də çay gətirib mənim qabağıma qoyan olmadı. Masaların arası ilə podnos gəzdirənə iki dəfə işarə etsəm də getdi, qayıtmadı. Elə bil, mollanın da başı nəyəsə qarışmışdı, gəlib-gedənlərə rəğmən fatihə vermirdi. Lap dilxor oldum. Birdən gözüm su butulkalarına sataşdı. Neynək, çay olmasın, su olsun, dedim. Su daha yaxşı deyilmi? Həm cana faydalıdır, həm də çaya nisbətən daha safdır. Əlimi uzadıb üstünə “qazsız” yazılmış butulkanı götürdüm, qapağını burub açdım. Stəkanı yarıya qədər doldurdum. Qarşımdakı bahalı xurmadan götürmək istəyirdim ki, telefonuma zəng gəldi. Telefonumu cibimdən çıxardıb baxdım. Nömrə tanış gəlmədi. Adətən, belə hallar olanda tanış nömrələrdən zəng gələndə “yox” düyməsini basıram. Mənimlə telefon vasitəsiylə əlaqə saxlayanların əksəriyyəti başa düşür ki, danışmaq imkanım yoxdur. İmkan yaranan kimi özüm zəng vuracağam. Ancaq tanış olmayan nömrəyə dərhal cavab verməliyəm, bəlkə, nəsə çox vacib bir iş var. Odur ki, yaşıl düyməni basıb telefonu qulağıma yaxınlaşdırdım.
-Bəli! – dedim. – Hüzr yerindəyəm. Buyurun, sözünüzü deyin.
-Nə hüzr? – Salamsız-kəlamsız xəttin o başındakı sualla sözə başladı.
Xaliqin səsini dərhal tanıdım. Amma onun Azərbaycanda olduğu məni karıxdırdı. Xaliq Azadi yazıçı, şair dostumdu. Rusiyada yaşayır. Onunla əlaqəmiz internet üzərindən hərdənbir olur. İldə bir, ya iki ildə bir dəfə Bakıya gələndən-gələnə görüşürük. İnana bilmədim ki, o, xəbərsiz-ətərsiz Bakıya gəlib. Gəlməmişdən əvvəl həmişə xəbər eliyərdi. Odur ki, hər ehtimala qarşı dəqiqləşdirmək istədim.
-Xaliq, sənsən?
-Həə…
-Hardasan?
-Biləcəridəyəm. – dedi. – Avtovağzala gedirəm. İmkan varsa, görüşərdik.
-Əlbəttə, görüşək. Sən min metroya, gəl “Nəsimi”yə, geri – parka tərəf çıxışda gözləyəcəyəm.
Dərhal ayağa durub zaldan çıxdım. Yüyrək addımlarla metronun çıxışına tərəf yollandım. Sısqa yağış yağırdı. Adamlar dəstə-dəstə qarşıma gəlirdilər. Mənə elə gəlirdi ki, hamısı Metro Nağının hüzür məclisində iştirak etmək üçün tələsir.
Deməli, mən də bura gəlməkdə düz iş görmüşəm. Metro Nağı heç də mən düşündüyüm kimi pis adam deyilmiş. Əgər bu qədər adam onun ölümünə üzülür, ehsanından dadıb halallıq verməyə gəlirsə, deməli, o buna layiqdi. Həm də hər adamın hüzüründə sısqa yağış yağmır. Buna da deyirlər adam imam övladıymış ki, onun matəmində göylər də ağlaşma qurarmış.
Təxminən yarım saatdan sonra Xaliq gəldi. Görüşdük. Dərhal maraqlandı:
-Nə hüzr? Kim rəhmətə gedib?
-Metro Nağı.
Başını buladı, yəni, heç nə başa düşmədi.
-Bunun sənə nə dəxli var? – dedi. – Uzaq qohumundu?
-Uzun məsələdi. – dedim. – Danışsam, vaxtımız gedəcək. Gəl, gedək məscidə, yolda danışaram.
Razılaşdı. Üzü məscidə tərəf yol aldıq. Yağış güclənmişdi. İslansaq da yolumuzdan qalmadıq, gedirdik. Xaliq də xasiyyətimi bilirdi, bir şey ki, beynimə girdi, onu yerinə yetirməyincə rahatlıq tapan deyildim. Odur ki, yolumuzu gedə-gedə ucundan-qulağından əhvalatı danışmağa başladım.
Bu, necə olmuşdu?
Bir dəfə şair Bəydadaş Cəfərli ilə metrodan çıxıb üzü o tərəfə gedirdik. Binanın tinini təzəcə keçmişdik ki, Bəydadaş dönüb sağa tərəf baxdı. Qeyri-ixtiyari mən də o tərəfə çöndüm. Bizdən on-on beş addım aralıda, binanın yan giriş qapısının ağzında beş-altı nəfər dairəvi dayanıb söhbət edirdilər.
-Nağı müəllim. – Bəydadaş astadan sevincək dilləndi, adamın adını elə əziz səsləndirdi ki, elə bildim uzun müddət üzünü görmədiyi hansısa doğmasını tapıb.
-Kim? – Mən də astadan dəqiqləşdirmək istədim.
-Nağı müəllim də, Nağı müəllim, Metro Nağı…
Bəydadaş tələm-tələsik bunları deyib adamlara tərəf getdi. Ani olaraq Metro Nağını indi gördüm. Adam o birilərdən seçilirdi, fil boydaydı, özü də pilləkəndə durmuşdu deyə o birilərdən iki-üç baş yuxarıda görünürdü. Geri qalmayım deyə mən də Bəydadaşın dalınca yeyin addımlarla yüyürdüm.
-Nağı müəllim, salam. Xoş gördük. – Bəydadaş çatan kimi Metro Nağını salamladı, adamları aralayıb irəli keçdi, ona əl uzatdı.
Metro Nağı onun salamını aldı. Əl tutduqları anda Bəydadaş o biri əli ilə çantasından bir kitab çıxartdı, şəstlə Metro Nağıya uzatdı. Mən həmişə Bəydadaşın çevikliyinə həsəd aparırdım. İndi də o, adamlara tərəf gedə-gedə yolda çantasının sepini açmışdı deyə kitabını ordan cəldliklə çıxartdı. Mən isə adamların bir addımlığında dayanıb bunları müşahidə edirdim.
Metro Nağı kitabı Bəydadaşdan aldı və diqqətlə üz qabığına baxmağa başladı.
-Didaktikadı. Yeni seriyadı. Son şeirlərimdi. Bəziləri müsabiqələrdə qalib çıxıb. Mahnı bəstələndikləri də var. Bir neçəsi özbək dilinə tərcümə olunub.
Nağı müəllim baxır, Bəydadaş isə dəyirman daşı kimi üyüdüb tökürdü. Mən belə halla birinci dəfə rastlaşdığımdan bilmirdim neyləyim. Metro Nağının əhatəsində olan adamlar da susmuşdular. Danışan təkcə Bəydadaş idi. O da sanki hesabat verirdi.
Nağı bir xeyli kitaba baxandan sonra başını yuxarı qaldırıb mənə baxdı. İlahi, bu, nə baxışlar idi? Pələngdimi, şirdimi, aslandımı? Onun baxışlarında mən şikarını parçalamağa hazırlaşan ən böyük yırtıcını gördüm. Canıma əsməcə düşdü, dedim bu dəqiqə üstümə cumacaq, nə hirsi-hikkəsi var, tökəcək üstümə. Axı mən neyləmişdim?
-Sən niyə orda dayanıb gözünü döyürsən? – Birdən səsini ucaltdı.
-Məən? – Çaşıb qaldım.
-Yox, mən. – İstehza ilə güldü. – Əlbəttə, sən.
-Mən nə etməliyəm ki?
-Sənin kitabın çıxmayıb hələ?
Bəydadaşa nə vardı. Yüz şeiri toplayıb bir kitab çıxardırdı. Mən isə… bir povesti ərsəyə gətirənə kimi altı ay keçirdi. Tamamlanmamış əsərlərim olsa da ikinci kitabım təzə çıxmışdı. Bir az da borc götürüb cildini qalın elətdirmişdim ki, samballı görünsün. Bəzən buna görə Bəydadaşla mübahisəmiz düşürdü. Mən deyirdim ki, kınitabın üzü də möhtəşəm olmalıdı, oxucunu cəlb eləməlidi ki, alıb oxusun. Bəydadaş isə deyirdi ki, əsas kitabın içindəkilərdi, üzü adi kartondan da hazırlana bilər. İndi Metro Nağının ancaq kitabın üzünə baxması, heç içini açıb göz gəzdirməməsi fikrimdə yanılmadığımı göstərirdi.
-Çıxıb. – Özümü cəmləşdirib cavab verdim. – İkinci kitabım çıxıb – povestlər kitabım.
-Bəs birinci nə idi?
-Hekayələr.
Gördüm ki, Metro Nağı müştəri kimi gözləyir, mən də çantamdan kitabımı çıxardıb ona uzatdım. O, kitabın çəkisini müəyyənləşdirirmiş kimi düz açılmış əlinin içində saxlayıb baxdı. Sonra:
-Samballı kitaba oxşayır. – dedi.
Onun bu sözü məni ürəkləndirdi. Dədəsi təzə oyuncaq almış sadəlöhv uşaq kimi sevindim.
-Çox sağ olun. Təşəkkür edirəm. – dedim.
Metro Nağı kitabların ikisini də yanındakı adamlardan birinə verdi.
-Bunları qaldır yuxarı. – dedi. – Ver katibəyə, qoysun stolumun üstünə.
-Baş üstə.
Həmin adam kitabları alıb getdi. Metro Nağı indi də üzünü bizə tutdu:
-Uşaqlar, indi vaxtım yoxdur, iclasa getməliyəm. – dedi. – Sizin kitabları götürürəm. Baxacam. Birinci gün gələrsiniz, həm kitablarınız barədə fikrimi bildirərəm, həm də pulunu ödəyərəm. Çoxa imkanım yoxdu, hərənizə iyirmicə manat pul verəcəyəm.
-Onda qapıya tapşırın, bizi sizin yanınıza buraxsınlar. – Bəydadaş hər ehtimala qarşı xatırlatdı.
-Eşitdin də… – Metro Nağı ucadan səsləndi.
Qapının ağzında dimdik dayanıb söhbətimizi dinləyən mühafizə polisinin əməkdaşı bir addım bizə tərəf gəldi.
-Bəli.
-Yaxşı bax ki, gələndə tanıyasan. Bunların əvəzinə başqalarını yanıma buraxarsan, gəlib zəhləmi tökərlər. Bax ha…
-Baş üstə.
-İndi arxayın gedə bilərsiniz. – Bunu da bizə dedi.
Sevinə-sevinə ordan uzaqlaşdıq. Havayı deyildi, Metro Nağı kitablarımızı götürmüşdü, özü də hərəmizə on kitabın pulunu ödəyəcəkdi. İyirmi manat bizim üçün böyük məbləğ idi.
…Birinci gün metronun çıxışında Bəydadaşla görüşdük. Qəşəng geyinmişdi, qalstuk da bağlamışdı. Necə deyərlər, sifətindən görünürdü ki, kefi yüz biri vurur. Qısa hal-əhval tutub metro baş idarəsinə yollandıq. Giriş qapısında bizi o günkü polis nəfəri – idarənin mühafizəçisi qarşıladı.
-Ooo, Qəhrəmanov, xoş gördük.
Bəydadaş xoş aura ilə onu salamladı, hətta elə mehriban görüşdü ki, elə bildim on ilin tanışıdılar. Diqqətlə baxdım ki, birdən mən də tanımış olaram. Gördüm o günkü polisdir – Metro Nağı bizi tapşırdığı mühafizəçi.
-Siz hər gün burda növbədə olursunuz? – Salamlaşdıqdan sonra bunu da mən soruşdum.
-Yox. – Mühafizə polisi soyuqqanlılıqla cavab verdi.
-Həə, işlər necədir? – Bəydadaş hal-əhval tutmanı bir az da uzatdı. – Keçə bilərikmi?
-Yox.
-Niyə? Nəsə olub?
-Heç nə olmayıb.
-Bəs onda niyə keçə bilmərik? – Bəydadaş ciddiləşdi. – Nağı müəllim işə gəlməyib?
-Bilmirəm.
-Sən necə mühafizəçisən ki, müdirin işə gəlib-gəlmədiyini bilmirsən? – Mən müdaxilə etdim.
-Bunun sizə heç bir dəxli yoxdur.
-Necə yoxdur? – Ciddiləşdim. – Sən burda Nağı müəllimin tabeçiliyində deyilsən? Adam beşinci gün beş-altı nəfərin yanında sənə tapşırmadı ki, biz gələndə onun yanına buraxasan?
-Tapşırdı.
-Bəs onda niyə buraxmırsan?
-Olmaz.
-Onda, heç olmasa, gəldiyimizi xəbər ver.
-Olmaz.
Daş qayaya rast gəlmişdi. Qalmışdıq bir dilbilməz polis nəfərinin əlində. Sol əlimi yumub sağ əlimlə bir neçə dəfə onun üzərinə vurdum. Hirsimdən bilmirdim neyləyim. Necə yəni olmaz? O boyda – fil boyda, lap elə camaatın dediyi kimi, eşşək boyda müdir bu qanmaza – dilbilməzə qəti tapşırmışdı, özü də beş-altı nəfər işçisinin yanında… Deməli, cüllüt boyda polis nəfəri ölkədə məşhur olan fil boyda Metro Nağını saymır. Neylək! Gözləyək, özü ilə görüşəndə deyərik.
Bəydadaş bir neçə dəfə cəhd göstərsə də, alınmadı. Adama bir siqaret yandırıb çölə çıxdıq. Həyətdə var-gəl edə-edə siqaretimizi çəkdik. Qayıdıb bir də cəhd göstərdik. İş alınmayanda alınmır. Qanmaz göyə daş atıb başını altına tutdu.
-Siz nə dilbilməz adamlarsınız. – deyib bizi günahkar çıxartdı. – Mənə qəti tapşırıblar ki, Nağı müəllimin yanına heç kimi buraxmayım. Heç kimin gəlməyini xəbər verməyim. Başa düşdünüzzzz…
Onun qəzəbləndiyini görüb sakitləşdik.
-Yaxşı, bəs onda sən niyə burda durursan? – Soruşduq.
-Elə buna görə…
-Nəyə görə?
-Ona görə ki, sizin kimi dilbilməz adamlar gəlib soruşsunlar.
Yenidən həyətə çıxdıb siqaret yandırdıq. Qərara aldıq ki, gözləyək. “Öldü var, döndü yoxdu”, dedik. Əlbət, nahara çıxacaqdı. Onda bizi görüb mühafizəçi polisin üzünə tüpürməzdimi? Deməzdimi ki, ay qanmaz, bəs mən sənə o günü Azərbaycan dilində tapşırmadım ki, bu yoldaşlar gələndə burax?
Nə isə…
Siqaretlərimizi tüstülədə-tüstülədə gözlədik. Nahar vaxtı gəlib çatdı. Metro Nağı idarədən çıxmadı. Dedik, müdir adamdır, yəqin əlində işi var, bir az gec nahara çıxsa, dünya dağılmayacaq ki…
Gözlədik. Nahar vaxtı qurtardı. Metro Nağıdan bir xəbər çıxmadı.
İkimizin də qanı qaralmışdı. Qanımız it qanına dönmüşdü. Bəydadaş nəyə görə gözləyirdi, deyə bilmərəm, mən prinsipə görə burda durmuşdum. Biz axı Nağıdan heç nə xahiş eləmədik. O, özü dedi hər şeyi. Demisən, indi də dur sözünün dalında. Kişi deyilsən? Dünyanın milyonunu basıb yeyirsən, iyirmi manatdan ötrü qaçıb gizlənəcəksən? Buna el-aləm nə deyər? Cəmdəyinə tüpürməzlərmi, ay… bəsmənkəsdən əmələ gələn…
Axşam düşdü. İşçilər iki-bir, üç-bir çıxıb getdilər. Onların arasında bizi görüb-tanıyan da oldu, üç gün əvvəl Nağının yanında olanlardı, baxıb qımışdılar, heç nə demədən ağızlarını büzüb keçib getdilər. Neynək.
-Gedək, Bəydadaş. – deyə təklif etdim.
-Bütün günü gözləmişik. – deyib etiraz etdi. – Bir az da gözləyək. Gecəni idarədə qalası deyil ki. əlbət bir azdan çıxar.
-Görünür, başqa qapıdan çıxıb gedib. Burda heç onu gözləyən xidməti maşını da yoxdur.
-Maşına nə var. Zəng vuran kimi gələcək.
Yenə də mühafizəçi polisə yaxınlaşdım.
-Allahın, imanın olsun. Heç olmasa bir söz denən. Nağı müəllim burdadır, ya çıxıb gedib.
-Bilmirəm.
-Gəl, gedək.
-Mən sənə deyirəm ki, Nağı müəllimin bizim burda gözləməyimizdən xəbəri olmadı. – Bəydadaş dirəşdi.
-Ətraf kamera ilə doludur. Niyə heç kim gəlib bizimlə maraqlanmadı?
Nəhayət, Bəydadaşı inandıra bildim. Çıxıb getdik.
-Sabah dünya dağılsa da, səni Nağı müəllimlə görüşdürəcəm.
Ayrılanda bunu Bəydadaşa dedim. Uşaq kimi sevindi. Gözləri parıldadı.
-Harda? Necə? – Maraqla soruşdu.
-Qoy, bu gecə kəşfiyyatım işləsin…
Ertəsi gün Bəydadaşla görüşəndə günün ikinci yarısıydı. Hətta günortadan da iki saat keçmişdi.
-Noldu, bir şey öyrənə bildin? – Bəydadaş səbrsizliklə soruşdu.
-Sən bilirdin ki, Metropoliten də komitə, nazirliklər kimi böyük bir müəssisədir?
-Eee, mənə qaravəlli danışma, de görüm bir şey öyrənə bildin? – Zəndlə onun gözlərinə baxdığımı görüb əlavə etdi. –Heç bunun dəxli var?
-Əlbəttə var. – dedim. – Bunun dəxli odur ki, bina bütövlükdə onlara məxsusdu. Binanın müxtəlif mərtəbələrində idarə rəisləri, şöbə müdirləri, mühəndislər işləyir. Onlar Nağının qəbuluna gəlib-gedirlər.
-Həə… Nolsun?
-O olsun ki, onlar Nağının yanına hansı yolla gəlib-gedirlərsə, biz də o yolla gedəcəyik.
Bəydadaş duruxdu. Heç nə anlamadı. Başını bulayaraq:
-Sən bircə məni onun yanına apar, gerisi mənlikdi. – dedi.
-Onda ardımca gəl. – deyib qabağa düşdüm.
Binanın əks tərəfində yuxarı başda ikinci giriş vardı. Deyilənə görə əksər işçi heyət ordan girib-çıxırdı. Həmin girişə gəldik. Burda da mühafizəçi dayanmışdı, amma polis deyildi.
Dərhal əlimi uzadıb salamlaşdım, ağzını açmağa imkan vermədim.
-Biz layihə institutundan gəlmişik. – dedim. – Bəzi çertyojlarla tanış olmalıyıq.
-Hə, başa düşdüm. – Mühafizəçi gülümsəyərək cavab verdi. – Yəqin Arif müəllimin yanına gəlmisiniz.
-Fərq eləməz. – dedim. – Mühəndislərdən kim olsa, onunla da görüşüb baxa bilərik.
-Gərək bağışlayasınız, lift işləmir, pilləkənlərlə dördüncü mərtəbəyə qalxacaqsınız.
-Olsun.
Mühafizəçinin yanından keçib pilləkənlərlə yuxarı qalxdıq. Bəydadaş özünü güclə saxlayırdı. İkinci mərtəbəni keçəndə pıkkıldadı:
-Layihə institutu… çertyojlar…
-Təmkinli ol. İndi görəcəm Nağı ilə necə görüşəcəksən. O günü dil-dil ötürdün…
-Sən narahat olma. – dedi. – Bircə məni onun yanına apar.
Dördüncü mərtəbəni o baş-bu başa addımladıq, bu baş-o başa. Dəhlizin o başındakı liftin düyməsini basdıq, açılmadı. Pilləkəni axtarıb tapdıq, qapısı bağlı idi. İşçilərə, mühəndislərə bir şey deyə bilməzdik. Məqam axtarırdıq ki, hardansa peyda olan xadimə zibil kisəsini
Gətirib liftin ağzında yerə qoydu. Xalatının cibindən kart çıxardıb liftin böyründəki qurğuya söykədi və düyməni basdı. Heç bir dəqiqə keçməmiş lift gəldi, qapısı açıldı. Cəld yaxınlaşıb zibil kisəsindən yapışıb liftə keçdim. Xadimə duruxdu.
-Sizə olmaz. – dedi.
-Narahat olmayın. – Tələsik ovcumda büküb saxladığım manatlığı xalatının cibinə basdım. – Biz layihə institutundanıq.
Xadimə liftin düyməsini basdı. Lift bizi binanın zirzəmisinə düşürdü.
-Bizə ikinci mərtəbə lazım idi. – Astadan dedim.
Xadimə zibil kisəsini götürüb çıxandan sonra yenidən kartını qurğuya yaxınlaşdırdı və liftin iki düyməsini basdı.
-Siz məni görməmisiniz, mən sizi. – Deyib çıxıb getdi.
Lift bizi ikinci mərtəbəyə qaldırdı. Dəhlizlə irəlilədik. “Qəbul otağı” yazılmış qapının önündə dayandım. Astadan pıçıldadım.
-Burdan o yana sənlikdir, Bəydadaş.
-Necə?
-Katibə bizim qabağımızı kəsə bilər. İçəri girən kimi ikinci qapını açırsan, keçirik Nağı müəllimin yanına. Özün bilirsən necə hərəkət etmək lazımdır.
Nəfəsimizi dərib həyəcanımızı keçirtdik. Bəydadaş qabağa düşdü. Qapını elə dartdı ki, dedim qulpu əlində qalacaq. Katibənin oturduğu “Qəbul otağı”na keçdik. Metro Nağının özünə bab yekəpər katibəsi vardı. Bizi görcək katibə dimdik ayağa durdu. Hiss elədim ki, bizim qabağımızı kəsəcək. Ani məqamda dayanmış Bəydadaşı irəli itələdim. Özüm isə katibəylə mehribancasına salamlaşdım.
-Siz kimsiniz? – deyə soruşdu.
-Nağı müəllim özü bilir. – Dedim.
-Gözləyin, heç olmasa məlumat verim. – deyən katibə dərhal telefonun düyməsini basdı, zingiltidən bildim.
-Ehtiyac yoxdur. – deyəndə Bəydadaş artıq rəisin otağının qapısını açıb içəri keçirdi.
Mən də Bəydadaşın ardınca otağa girdim və arxamca qapını bağladım. Biz otağa girəndə artıq Metro Nağı ayaq üstəydi. Hirslə əl-qolunu ölçə-ölçə üstümüzə gəlirdi. Lap fil kimi gəlirdi, qollarının hər biri bir fil xortumu boydaydı. Dedim hər qolunu birimizin belinə dolayıb ikinci mərtəbənin pəncərəsindən asfalta tolazlayacaq. Asfalta dəyib şor motalı kimi küçəyə dağılacağıq.
O günü fitil-fitil ötən Bəydadaş quruyub yerində qalmışdı. Nəsə eləmək lazımdı. Bir anın içində vəziyyəti dəyişə bilməsəydik, day heç nə… Allahın bizə verdiyi qələm… qələm neyləsin? Burda söz demək lazımdı. Sözü də qanana deyərlər.
Nəsə… özümü cəmləşdirdim.
-Xoş gördük, Nağı müəllim… – dedim.
-Siz kimsiniz? – Nağı bağırır, səsi divarlara dəyib üstümüzə gəlirdi.
-Bizik də… – Tanışlıq vermək istədim. – Beşinci gün kitablarımızı götürdünüz.
-Sizi kim buraxıb bura?
-Axı siz tapşırdınız…
-Mən indi o polis küçüyünü də qatacam sizə, dədənizi şəlləyəcəm dalınıza…
-Nağı müəllim… – ciddiləşdim. – Heç sizə yaraşarmı? Bu nə hoqqadır çıxarırsınız? Adam da iyirmi manatdan ötrü belə hoqqa çıxardar?
-Mən niyə sizə iyirmi manat verməliyəm? İyirmi manatım artıq olsa, öz yırtıq-deşiklərimdən birini yumaram, bəlkə iyirmi min yırtıq-deşiyim var.
Elə bu vaxt qapı açıldı və mühafizəçi polis içəri keçdi. Başqasıydı, dünənki, beşinci gün Nağı tapşırdığı adam deyildi.
-Hardasan, ay it küçüyü? – Nağı onun üstünə qışqırdı. – Sənə deməmişəm heç kimi içəri buraxma? Səni ora nəyə bağlamışam?
-Mən heç kimi burax…
-Kəs səsini, küçük. – Nağı ona sözünün gerisini deməyə imkan vermədi. – Hələ bunları çıxart çölə, sənin dədəni dalına şəlləməsəm eşşəyin oğluyam.
Bunu deyib üçümüzü də süpürlədi, itələyib qapıdan çıxartdı.
Bunları danışanda artıq məscidin içindəydik. Üçüncü mərtəbənin foyesində durub gözləyirdik ki, içəridən kimsə çıxar, biz onun yerinə keçərik. Foyedə bizim kimi gözləyənlər çox idi. Di gəl ki, içəridən heç kim çıxmırdı.
-Deyirəm, işin-gücün yoxdur e sənin. Düşmüsən bir sözün dalına. – Xaliq narazılığını bildirdi. – Bayaqdan gedib bir yerdə çay da içmişdik, çörək də yemişdik. Hələ deyirsən doyunca söhbət də eləmişdik.
-Bilirsən, Xaliq, söz müqəddəsdir. Onu gərək qoruyaq, yerinə yetirək. Yerinə yetirməyənə başa salaq.
-Vallah, səndə bir qram ağıl yoxdu. Ölmüş adama necə başa salacaqsan?
-Mən öz ruhumu saflaşdırıram. Vicdanım qarşısında borcumdan çıxıram. Nə olsun ki, o eşşəklik elədi.
-Gəl, gəl, gedək. – dedi.
Bir də boylandım ki, görüm içəridəkilərdən ayağa durub çıxmaq istəyəni var, gördüm heç kim tərpənmir, hamı necə oturubsa, eləcə də oturub. Yeyən yeyənin, tıxan tıxanındı, Metro Nağının ehsanı müsibət gedirdi.
-Sənə deyirəm gəl də… – Əməlli-başlı dilxor olmuş Xaliq qolumdan tutub dartdı. – Görmürsən qurban olduğum onun halallığını qəbul etmək istəmir. Nə dirəşmisən? Ağzında deyirsən eşşşək…
Heç nə demədim. Xaliqin arxasınca getdim. Niyyətim baş tutmamışdı, arzum ürəyimdə qalmışdı. Gedə-gedə elə hey onun qəbir əzabını fikirləşirdim…
Hələ də leysan yağır, göy guruldayırdı. Sanki göylər də Nağıya olan qəzəbi bu ehsan günü ona çatdırmaq istəyirdi…
