Uzun müddət bölgədə yaşamasına baxmayaraq Vaqif Qüdrət Azərbaycan ədəbi mühitində şair kimi öz imzasını tanıtdırmışdır. Vaxtaşırı dövrü mətbuatda, ədəbi dərgilərdə çap olunan parlaq poetik nümunələri onu sayılıb-seçilən istedadlı qələm sahibləri sırasına yüksəltmişdir. Kəskin poeziyası söz sərraflarının diqqətini çəkmiş, bu barədə bir neçə məqalə yazılmış, şairin şeirləri qismən də olsa təhlil süzgəcindən keçirilmişdir. Nə vaxtsa öz dəyərli qiymətini alacağına inanırıq.
Şair Vaqif Qüdrətin nəsr yaradıcılığı da poeziyası ilə eyni səviyyədədir, bəlkə də bir az üstündür. O, bir söz sərrafı kimi poeziyadan fərqli olaraq nəsrin yaratdığı imkanlardan geniş şəkildə və məharətlə bəhrələnərək çox gözəl bir nəsr əsəri ərsəyə gətirmişdir. Klassik romançılıq ənənəsinə sədaqətini nümayiş etdirsə belə müasir qərb parlaqlığına da müraciət edərək zamanın sıxıntıları ilə üzbəüz qalan insan məfhumunun bütün şüuraltı düşüncələrini üzə çıxara bilmişdir. “Zübeydə” romanı imzalarını Azərbaycan sovet ədəbiyyatında möhürləmiş məşhur yazıçıların romanlarından heç də geridə qalmır, hətta bəzi parametrlər üzrə onların çıxa bilmədiyi çərçivələri qırıb tökür. O dövrün heç bir romanında əyalətdə yaradılmış mühit, ölkənin təhlükəsizliyini qorumalı olan NKVD adlı bir qürumda baş verənlər, haqsız yerə dinc əhalinin, xüsusən də ziyalı təbəqənin incidilməsi, sürgünlərə məruz qalması detalları ilə bu qədər qabarıq incələnməmişdir.
Vaqif Qüdrət bu möhtəşəm romanı niyə yazıb, nə vaxt yazıb, bizə bəlli deyil, çox güman ki, heç vaxt bilməyəcəyik, çünki sualların cavabını özü ilə aparıb. Hər halda poeziyası ilə mübarək imzasını ədəbiyyatda tanıdan bir imza sahibinin belə bir roman yazması daha vacib zərurətlər ortaya çıxarır. Zəngilanlılar arasında İmamverdi İsmayılov, Azad Qaradərəli, Teyfur Çələbi, Əli Məmmədyarlı, Alı Rəhimoğlu, Ayaz İmranoğlu, Tarverdi Abbasov, Əli bəy Azəri, Eynulla Mütəllimov (məqalə yazılan dövrdə Şəcahan Günün romanı ictimaiyyətə təqdim olunmamışdı, biz də bundan xəbərsiz idik – Ə.A) roman janrına müraciət etmişlər. Məncə, Vaqif Qüdrət dövrü, mühiti və ən əsası zəhmətkeş kənd adamı ilə mübariz siyasətçi obrazlarının ştrixlərini onlardan fərqli şəkildə ifadə etməyi bacarmışdır.
Vaqif Qüdrətin qüdrətli qələmi sayəsində Azərbaycan ədəbiyyatı möhtəşəm bir roman qazanmış oldu. Əlbəttə, oğlu Raqif müəllimin, bacısı Amalya xanımın sayəsində… Onlar olmasaydı, romanın taleyi necə olacaqdı? Azərbaycanın çox ziddiyyətli bir dövrü təsvir olunmuş romanda İsmayıl Şıxlı, İlyas Əfəndiyev, Məmməd Səid Ordubadi, Əli Vəliyev, Süleyman Rəhimov, Cəlal Bərgüşad, Mehdi Hüseyn kimi nəhənglərin dəsti-xətti, həm də ruhu hiss olunmaqdadır.
Əli BƏY AZƏRİ
“Xəzan” jurnalının baş redaktoru
01.04.2025, Bakı şəhəri
